كليه ها اعضاي حياتي در بدن ما هستند كه عمل تصفيه و پاكسازي خون را انجام مي دهند . كليه ها مايعات و مواد زائد را كه د ر نتيجه سوخت و ساز بدن ايجاد مي شوند از خون خارج و دفع ميكنند.همچنين كليه ها هورمون هايي مي سازند كه در سلامت خون و استخوان ها نقش دارند و به تنظيم فشار خون كمك ميكنند.
در شرايط نارسايي كليه ، كه عملكرد طبيعي كليه از بين مي رود ، مقدار مواد زيان آور در خون بالا مي رود و مايع اضافي در بدن نجمع پيدا مي كند ، فشار خون بالا مي رود و گلبول هاي قرمز در خون به اندازه كافي توليد نمي شود . در اين وضعيت نياز به پيوند كليه ايجاد مي شود .
براي افرادي كه نقص در فعاليت كليه دارند و بدون دياليز يا پيوند قادر به ادامه زندگي نيستند ، پيوند كليه توصيه مي شود .
به منظور پيوند كليه ، پس از انجام يك سري آزمايشات كه در مورد فرد دهنده و گيرنده كليه ضرورت دارد ، با روش جراحي يك كليه سالم از بدن فرد ديگري خارج و به بدن بيمار پيوند ميكنند.
دهنده كليه مي تواند زنده يا مرده باشد . افراد خانواده بيمار يا افرادي كه هيچ وابستگي با او ندارند ، در صورت داشتن شرايط لازم و هماهنگي از لحاظ بافتي و خوني مي توانند كليه خود را اهدا و با يك كليه سالم به زندگي ادامه دهند .
كليه پيوندي در قسمت پايين و جلوي شكم قرار داده مي شود و سرخرگ و سياهرگ آن به سرخرگ و سياهرگ بدن متصل مي شود .جريان خون در كليه جديد برقرار مي شود و عمل تصفيه توسط آن انجام مي گيرد .
پس از انجام پيوند با هماهنگي تيم پيوند آزمايشات و مطالعات متفاوتي انجام مي گيرد كه هدف آنها تعيين سطح عملكرد كليه جديد و ميزان كفايت آن است . همچنين آزمايشات نشان دهنده ميزان سلامت بدن در طول مدتي است كه كليه به بدن فرد پيوند شده است .
از آن جا كه بدن به طور طبيعي با هر ماده خارجي مقابله مي كند و با ساخت و ترشح مواد خاص سعي در از بين بردن آن دارد هر عضوي كه به بدن پيوند مي شود هم هدف حمله واكنش هاي دفاعي بدن قرار مي گيرد . بنابراين براي حفظ اين عضو جديد و نگهداري عملكرد طبيعي آن در بدن ، نياز به داروهايي است كه مانع فعاليت دفاعي طبيعي بدن مي شود و از رد پيوند جلوگيري به عمل مي آيد .
داروهاي خاصي براي جلوگيري از رد پيوند ساخته شده كه مهمترين آنها شامل اين داروها است :
- سيكلوسپورين ( سانديمون)
- تاكروليموس ( پروگراف )
- آزاتيوپرين ( ايموران ، آزارام )
- مايكوفنولات موفتيل ( سل سپت )
- پردنيزولون
- سيروليموس ( راپامون )
لازم به ذكر است مصرف دارو براي جلوگيري از رد پيوند يه طور مادام العمر مورد نياز مي باشد .
در حال حاضر داروهاي ديگري نيز ساخته و توليد مي شوند كه بسته به وضعيت شما و نظر پزشك نوع و ميزان دارو تعيين ميشود .
اما اين داروها در كنار كمكي كه به حفظ كليه پيوندي مي كنند ، عوارضي نيز دارند كه مهم ترين آنها عفونت است ، چون با مصرف دارو واكنش دفاعي بدن نسبت به ميكروب ها و عوامل عفوني هم كم مي شود و عوامل خارجي فرصت بيماري زايي پيدا مي كنند . به خصوص در ماه هاي اول پس از پيوند خطر عفونت بيشتر است چون مقدار مصرف دارو در اين دوران بيشتر است .
ساير عوارض شايع داروهاي سركوب كننده ايمني شامل موارد زير مي باشد :
- افزايش وزن
- جوش هاي پوستي و زياد شدن موهاي صورت
- بالارفتن قند خون
- بيماري هاي استخواني
- زخم هاي گوارشي
- ضعف عضلاني
- بعضي داروها در دراز مدت آسيب هاي كبدي و كليوي ايجاد مي كنند .
- فشار خون
- لرزش دست
البته براي برطرف كردن اين عوارض ناخواسته داروهاي ضد رد پيوند ، ازداروهاي ديگري استفاده مي شود .
ويزيت مرتب و تماس مستمر با تيم پيوند ضروري است . علاوه بر اين در صورت مشاهده علايم احتمالي رد پيوند فورا به پزشك مراجعه كنيد .
شايع ترين علائم رد پيوند :
اگر چه ممكن است هر فردي علايم خاصي نشان دهد ولي معمولترين نشانه هاي رد پيوند شامل اين موارد است :
- تب
- حساس شدن ناحيه كليه
- بالا رفتن سطح كراتينين خون و افزايش فشار خون
- تجمع مايع و افزايش وزن ( 5/1 كيلوگرم در شبانه روز )
- كاهش مقدار ادرار
به خاطر داشته باشيد كه به شرط مراقبت دقيق و انجام آزمايشات تكميلي در فواصل تعيين شده و ارتباط با تيم درمان ، مي توان ضمن حفظ عملكرد كليه جديد به عنوان يك عضو بدن از بعضي از عوارض ناخواسته درماني جلوگيري و آنها را تعديل كرد .
براي پيشگيري و درمان سريع هر علامت ناخواسته ، به نكات زير توجه كنيد :
با استفاده از دماسنج حرارت بدن را روزانه بگيريد و ثبت كنيد. دماي بالاتر از 7/37 درجه بايد به پزشك اطلاع داده شود .
تعداد ضربان نبض تان را در طول يك دقيقه اندازه بگيريد . ضربان بيش از 100 در دقيقه اگر طولاني مدت ادامه پيدا كند ، بايد مورد توجه قرار گيرد .
اندازه گيري فشار خون توسط فردي كه با كنترل فشار خون آشنا است ، بايد هر روز انجام شود . فشار خون بالاتر از 90/140 را به پزشك اطلاع دهيد .
ميزان ادرار خود را در طول 24 ساعت اندازه بگيريد . به اين ترتيب كه ساعت 7 صبح ، اولين ادرار خود را دور بريزيد و دفعات بعدي را داخل يك ظرف تميز درجه بندي شده ، جمع آوري كنيد . اين كار را تا ساعت 7 صبح روز بعد انجام دهيد . مقدار ادرار 24 ساعته عملكرد كليه شما را نشان مي دهد .
تاريخ مراجعات به پزشك را دقيقا به ياد داشته باشيد .
تاريخ مصرف داروهاي خود را يادداشت كنيد و هميشه قبل از اتمام داروها براي تهيه دارو اقدام كنيد تا در شرايط خاص مثل تعطيلات بدون دارو نمانيد .