آسم چیست؟

آسم یک بیماری التهابی مزمن  راه های تنفسی است که در افراد مستعد از نظر ارثی  تحت تاثیر عوامل خطر محیطی ایجاد یا تشدید می گردد.بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از 300 میلیون نفر از مردم دنیا به اسم مبتلا هستند و جمعیت قابل توجهی از آنان را کودکان و نوجوانان تشکیل میدهند.

تشخیص آسم

نشانه های بالینی آسم عبارتند از سرفه ,   خس خس مکرر , تنگی نفس و احساس فشار در قفسه سینه که ممکن است در برخی دیگر از بیماری های ریوی نیز مشاهده شوند. نشانه ها و علائم بالینی آسم عموما متناوب و متغیر است , یعنی دوره های عود و بهبودی دارد و اغلب در هنگام شب بدتر میشود. این علائم به ویژه در هنگام ورزش , برخورد با مواد حساسیت زا , دود سیگار , هوای سرد , عفونت های ویروسی دستگاه تنفس و نیز هیجان تشدید می شود. تشخیص قطعی آسم پس از بررسی و معاینه و انجام آزمون های ضروری توسط پزشک متخصص خواهد بود.

پیشگیری از آسم و آلرژی

جهت پیشگیری از آسم راهکار هایی در سه سطح به شرط زیر توصیه می شود:

• پیشگیری نوع اول(پیشگیری از حساس شدن فرد به عوامل محیطی)

پرهیز از سیگار کشیدن و مصرف هرگونه مواد و اعتیادآور و دخانيات بویژه در دوران بارداری و سنین خردسالی و نیز عدم تماس با دود آن ها در محیط های شغلی و فضای سربسته. پرهیز از خانه های مرطوب و کاهش هر نوع آلاینده در محیط های مسکونی. تغذیه انحصاری شیرخواران با شیر مادر تا پایان 6 ماهگی و ادامه تغذیه با شیر مادر پس از شروع غذای کمکی. کاهش تماس کودکان خردسال مستعد آلرژی و آسم با مواد حساسیت زای(آلرژن) استنشاقی مانند هیره(مایت)های گرد و غبار , سوسک و حیوانات خانگی. پرهیز از مواد حساسیت زا و محرک در محیط های شغلی با خارج کردن آنها از محیط زندگی و استفاده از وسایل و روشهای کمکی با راهنمایی متخصصان آلرژی

• پیشگیری نوع دوم(پیشگیری از بروز علائم و نشانههای آلرژی , هرچند که فرد نسبت به عوامل محیطی حساس شده است)

درمان آلرژی پوستی(اگزمای حساسیتی) در شیرخواران و کودکان به منظور پیشگیری از بروز آلرژی های تنفسی و کنترل آسم. درمان آلرژی بینی و چشم به منظور کاهش خطر بروز آسم. کاهش تماس با مایت(هیره), سوسک و حیوانات خانگی در شیرخوارانی که قبلا به این مواد حساس شده اند به منظور پیشگیری از بروز آسم و سایر آلرژی ها. خارج کردن افراد شاغل از محیط های کار آلوده , در صورت بروز نشانه ها و علائم حساسیت به آلاینده های محیط کار

• پیشگیری نوع سوم(پیشگیری از پیشرفت آلرژی در بیمار)

پرهیز از شیر گاودر شیرخواران مبتلا به حساسیت به شیر گاو و حتی الامکان استفاده از شیر های کم حساسیت زای جایگزین با نظر پزشک معالج. کاهش تماس یا خارج کردن بیماران مبتلا به آسم , رینیت و اگزما از محیط های آلوده به هیره ها , سوسک ها و حیوانات خانگی به منظور کنترل بهتر علائم و پیشگیری از عود بیماری. استفاده از دارو درمانی متناسب با شدت آسم با راهنمایی و تحت نظر پزشک معالج. پرهیز اکید از آسپرین یا سایر انواع مسکن ها وداروهاي ضدالتهابی غیراستروئیدی(NSAID)در بیماران حساس به آنها. پرهیز از برخی داروهای قلبی (پروپرانولول)و ضد فشار خون (کاپتوپریل) و مصرف داروهای جایگزین با نظر پزشک معالج

داروهای مورد استفاده در آسم

داروهای آسم به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

1. کنترل کننده ها یا پیشگیری کننده های آسم: این گروه داروها به طور روزانه و منظم و با هدف درمان دراز مدت مورد استفاده قرار میگیرند. موثرترین داروی ضد التهابی برای کنترل آسم و نیز موثرترین درمان پیشگیری کننده این بیماری کورتون استنشاقی است.
2. داروهای سریع الاثر(نجات بخش):این داروها مانند سالبوتامول در زمان حملات حاد آسم و یا بروز خس خس سینه و سرفه و تنگی نفس در مواجهه با مواد حساسیت زا و یا محرک و در زمان سرماخوردگی مورد استفاده قرار میگیرد. سالبو تامول همچنین در بیماراني  که در هنگام ورزش دچار تنگی نفس  , خس خس و یا سرفه می شوند, نیم ساعت قبل از ورزش مصرف می شود.

چند یادآوری مهم

1. ارتباط منظم و همکاری بیمار و خانواده او با پزشک معالج برای بهبود و کنترل آسم ضروری است.
2. به منظور کنترل حمله آسم در مدرسه لازم است اولیائ دانش آموز بیمار درهنگام ثبت نام , مسئولین مدرسه را از بیماری فرزندشان مطلع نمایند.
3. آموزش روش مصرف داروهای ضد آسم توسط پزشک معالج شرط لازم برای موفقیت برنامه درمانی است.
4. استفاده از وسایل کمکی (آسم یار , آسان نفس , دم یار…)در هنگام مصرف داروهای استنشاقی توصیه می شود.
5. استفاده درست از کورتون های استنشاقی عوارضی مانند کوتاهی قد یا وابستگی به دارو را به دنبال ندارد.