حنجره كه جعبه صدا هم ناميده مي‌شود، عضوي است لوله‌اي شكل، كه با طول تقريباً 5 سانتي‌متر در گردن قرار دارد. اين عضو در اعمال نفس كشيدن، سخن گفتن، يا بلعيدن دخالت دارد. حنجره در قسمت بالاي ناي قرار دارد و ديواره‌هايش از جنس غضروف هستند گاهي اوقات به غضروف بزرگي كه قسمت جلويي حنجره را تشكيل مي‌دهد، اصطلاحاً سيب آدم نيز گفته مي‌شود. تارهاي صوتي، هم دو رشته ماهيچه‌اي هستند كه بخش شكل داخل حنجره را تشكيل مي‌دهند. به هنگام عمل دم ابتدا هوا وارد بيني يا دهان شده سپس از ميان حنجره و قسمت پاييني ناي گذشته و وارد شش‌ها مي‌شود و به هنگام عمل بازدم عكس مسير قبل را طي مي‌كند. به هنگام تنفس تارهاي صوتي استراحت مي‌كنند، و هوا از فضاي بين آن‌ها بدون ايجاد هيچ صدايي عبور مي‌كند. اما زماني كه سخن مي‌گوييم تارهاي صوتي به هم نزديك مي‌شوند و حركت مي‌كنند به طوريكه هواي داخل شش‌ها با فشار از بين آن‌ها گذشته و آن‌ها را وادار به ارتعاش مي‌كند، تا بدينوسيله صدا توليد شود. آنگاه زبان، لب‌ها و دندان‌ها اين صدا را تبديل به واژه‌ها و كلام مي‌كنند. مري، يا لوله‌اي كه غذا را از دهان به معده هدايت مي‌كند، درست پست ناي و حنجره قرار دارد. دهانه‌هاي مري و حنجره در داخل گردن بسيار به هم نزديكند. از اين رو وقتي چيزي را مي‌بلعيم، دريچه‌اي به نام اپي‌گلوت روي حنجره را مي‌پوشاند تا غذا وارد ناي نشود.
سرطان چيست؟
سرطان گروهي افزون بر100 بيماري مختلف است. همه‌ي آن‌ها برواحد بنيادي بدن، يعني سلول، تأثير مي‌گذارند. سرطان زماني اتفاق مي‌افتد كه سلول ها غيرعادي شده و بدون هيچ كنترل يا نظمي تقسيم مي‌شوند. به طور طبيعي، سلول‌ها فقط زماني كه بدن به آن ها احتياج دارد تقسيم مي‌شوند تا سلولهاي بيشتر توليد دشه و بافت‌هاي بدن تجديد و ترميم شوند. اين فرايند منظم به تندرست نگه داشتن ما كمك مي كند. اگر سلول‌ها، زماني كه بدان‌ها نيازي نيست به تقسيم شدن ادامه دهند، توده‌اي از بافت اضافي تشكيل مي‌گردد. اين توده كه غده يا تومور ناميده مي‌شود، مي‌تواند خوش خيم يا بدخيم باشد.
تومورهاي خوش خيم، سرطان نيستند و به ساير اعضاي بدن گسترش نمي‌يابند و به ندرت تهديدي براي زندگي به حساب مي‌آيند، تومورهاي خوش خيم را معمولاً مي‌توان برداشت، اما انواع خاصي از آن‌ها ممكن است دوباره عود كنند. تومورهاي بدخيم، سرطان هستند و مي‌توانند به بافت‌ها و اندام‌هاي مجاور حمله كرده و آن‌ها را از بين ببرند. همچنين سلولهاي سرطاني مي‌توانند از تومورهاي بدخيم جدا شده و وارد جريان خون يا سيستم لنفاوي گردند. اين گونه سرطان به ساير اعضاء بدن گسترش مي‌يابد. اين گسترش متاستاز (فراگسترش) ناميده مي‌شود.
سرطان حنجره:
همچون همه اندام‌هاي ديگر بدن، حنجره نيز از سلول ساخته شده است. سرطان حنجره، سرطان لارنكس هم ناميده مي‌شود. اين سرطان مي‌تواند در هر ناحيه‌اي از حنجره رشد كند مثل دهانة ورودي حنجره (جايي كه تارهاي صوتي وجود دارند و يا مناطق بالاتر يا پايين‌تر از آن) اگر سرطان به خارج از حنجره گسترش يابد، معمولاً اول از همه به گره‌هاي لنفاوي (غدد لنفاوي) داخل گردن سرايت خواهد كرد. همچنين مي‌تواند به قسمت پشت زبان، ساير بخش‌هاي گلو و گردن، شش‌ها، و گاهي اوقات به ساير اعضاء بدن سرايت كند. در چنين مواردي بازهم سرطان به همان نام سرطان حنجره ناميده مي‌شود.
علائم و نشانه‌های سرطان حنجره:
- گرفتگي (خشونت) و يا ساير تغييرات در صدا
- برآمدگي گردن، گلودرد، يا گوش درد
- تنفس مشكل ،خس خس سينه يا تنگي نفس
- سرفه‌‌هاي مزمن يا احساس برآمدگي و گرفتگي گلو
- درد، كمبود وزن، بوي بد دهان و حالت‌هاي خفگي مكرر به هنگام خوردن غذا
- دشوار شدن عمل بلع
تشيخص سرطان حنجره:
تاريخچه پزشكي ،معاينات كامل به خصوص ناحيه گردن و داخل حنجره، بيوپسي (برداشتن و بررسي بافت يا سلول براي تشخيص بيماري) بيوپسي مطمئن‌ترين راه براي تشيخص سرطان است .تصويربرداري، سي‌تي‌اسكن، و يا ام.آر.آي
روش‌هاي درمان:
درمان سرطان حنجره غالباً‌از طريق پرتودرماني و جراحي صورت مي‌پذيرد. شايد برخي بيماران هم شيمي درماني شوند. بسته به نياز بيمار، پزشك شايد از يك روش يا مجموعه‌اي از روش‌ها براي درمان استفاده كند.
عوارض جانبي درمان سرطان حنجره:
روش هايي كه براي درمان سرطان به كار گرفته مي‌شوند بسيار قوي هستند و اين كه بتوانيم عوارض درماني را محدود كرده به طوري كه فقط سلولهاي سرطاني برداشته يا نابود شوند بسيار مشكل است.
و از آنجايي كه درمان به سلول‌ها و بافت‌هاي سالم هم آسيب مي‌رساند، اغلب عوارض جانبي ناخوشايندي را هم موجب مي‌شود. عوارض جانبي درمان سرطان عمدتاً وابسته به نوع و وسعت درمان است.
همچنين هر بيمار بطور متفاوتي واكنش نشان مي‌دهد. پزشكان و پرستاران، متخصصين امور تغذيه و آسيب شناس‌هاي گفتاري مي‌توانند اثرات جانبي هر نوع درمان را تشريح كرده و راه‌هايي براي كنارآمدن با آن‌ها پيشنهاد كنند.
پرتودرماني:
در طول پرتودرماني، ممكن است دوره التيام پس از درمان كمي مشكل ساز باشد. به اين دليل است كه پزشكان از بيماران مي‌خواهند كه درمان را با دندان‌ها و لثه‌هايي سالم آغاز كنند و تا جايي كه مي‌توانند آن ها را سلامت نگه دارند، اغلب آن‌ها توصيه مي‌كنند كه بيماران يك معاينه كامل دهان و دندان انجام بدهند و پيش از آن كه پرتودرماني را آغاز كنند مشكلات قبلي مربوط به دهان و دندان را برطرف نمايند.
همچنين بسيار مهم است كه در طول پرتودرماني، پزشك خود را به طور منظم ملاقات كنند چرا كه شايد دهان بسيار حساس شده و در طول معالجه سرطان بسيار تحريك‌پذير شود.
در بسياري موارد، دهان در طول مدت معالجه خشك و حساس شده و برخي بيماران دچار زخم و دردهاي دهان مي‌شوند. پزشك ممكن است شستشو دهندة مخصوص براي كرخت كردن دهان و كاهش دادن اين قبيل ناراحتي‌ها تجويز كند. تشعشع پرتو به روي حنجره باعث تغييراتي در بزاق مي‌شود و ممكن است ميزان ترشح بزاق را كاهش دهد. و از آنجايي كه بزاق از دندان‌ها محافظت مي‌كند، ممن است فاسد شدن دندان يكي ديگر از مشكلات پس از درمان باشد. مراقبت خوب از دهان به سالم نگه داشتن دندان‌ها و لثه‌ها كمك كرده و باعث مي‌شود بيمار احساس راحتي داشته باشد. بيماران بايد تا جايي كه مي‌توانند دندان‌هايشان را تميز نگه دارند. اگر مسواك زدن يا نخ دندان كشيدن مشكل است مي توانند از گاز، مسواك نرم، يا مسواك‌هاي مخصوصي كه به جاي برس هاي نايلوني نوك اسفنجي دارند استفاده كنند. همچنين دهان شويه‌اي متشكل از پروكسايد (آب اكسيژنه) رقيق،آب نمك، و سودا مي‌تواند دهان را تازه نگه دارد و از فاسد شدن دندان‌ها جلوگيري كند. حتي استفاده از خميردندان‌ها يا شستشودهنده هاي حاوي فلورايد براي كم كردن اين خطر مفيد است. پزشك بايد يك برنامه مخصوص استفاده از فلورايد در جت سالم نگه داشتن دهان تجويز كند. اگر كمبود بزاق باعث مي‌شود كه دهان به طور ناخوشايندي خشك شود، استفاده مقادير زيادي مايعات مفيد خواهد بود. برخي بيماران از اسپري مخصوص كه (بزاق مصنوعي است) براي از بين بردن خشكي دهان استفاده مي‌كنند. بيماراني كه تنها پرتودرماني مي‌شوند، احتياجي به ايجاد سوراخ ناي كه قبلاً ذكر شد نخواهند داشت. آن‌ها به روش معمول تنفس مي‌كنند و حرف مي‌زنند، گرچه اين درمان شايد صداي آن‌ها را دستخوش تغيير كند. همچنين شايد در پايان روز صداي آن‌ها ضعيف شود يا بسته به شرايط آب و هوا تغيير كند. تغييرات صدا و حالت گرفتگي گلو احتمالاً از التهاب و ورم داخل حنجره ناشي مي‌شود،ورمي كه بخاطر تشعشع ايجاد مي‌شود. شايد حتي گلودرد هم ايجاد شود كه در اين صورت پزشك داروهايي براي كم‌كردن در دو التهاب تجويز خواهد كرد. در طول پرتودرماني، ممكن است بيماران بسيار احساس خستگي كنند. مخصوصاً در هفته‌هاي آخر استراحت بسيار مهم است. اما معمولاً پزشكان از بيمارانشان مي‌خواهند تا جايي كه مي‌توانند فعال باقي بمانند همچنين معمول است كه پوست ناحيه تحت درمان قرمز و خشك شود، اين ناحيه از پوست را بايد باز و در مجاورت هوا باشد، اما از نور خورشيد دور نگه داشته شود و بيماران نبايد لباس‌هايي بپوشند كه با آن ناحيه تماس داشته باشد. در طول پرتودرماني، معمولاً در آن ناحيه تحت درمان مو رشد نخواهد كرد و به بيماران نشان داده خواهد شد كه چگونه آن را تميز نگاه دارند و نبايد قبل از پرتودرماني چيزي روي پوستشان گذاشته يا بدون مشورت با پزشك كرم، محلول يا هر چيز ديگري روي آن بمالند. برخي بيماران از حساس شدن زبانشان در اثر پرتودرماني شكايت دارند. آن‌ها ممكن است حس چشايي يا بويايي خود را از دست بدهند يا مزه تلخي در دهانشان احساس كنند. نوشيدن مقادير زيادي مايعات مي تواند اين تلخي را كاهش دهد. اغلب پزشكان و پرستاران راه‌هايي براي به حداقل رساندن اين عوارض پيشنهاد مي‌كنند و بايد اين نكته را به خاطر داشه باشيد كه گرچه شايد عوارض جانبي پرتودرماني كاملاً از بين نرود اما بسياري از آن‌ها پس از پايان درمان كمتر شده و شرايط را براي بيمار راحت‌تر خواهد ساخت.
شيمي درماني:
عوارض جانبي شيمي درماني به داروهايي كه تجويز مي‌شود بستگي دارد به طور كلي، داروهاي ضد سرطان به سرعد بر سلولهاي در حال رشد (سلول‌هايي از قبيل سلولهاي خوني كه با عفونت مبارزه مي‌كنند، سلول هايي كه سطح داخلي لوله گوارش را مي‌پوشانند و سلولهاي ريشة مو) تأثير مي‌گذارند، در نتيجه، شايد بيماران دچار عوارضي از قبيل: مقاومت پايين در برابر عفونت، كم اشتهايي، تهوع،استفراغ يا دردهاي دهان شوند. همچنين شايد انرژي كمي داشته و يا موهاي خود را از دست بدهند.
عوارض درمان برغذا خوردن:
از بين رفتن اشتها يكي از مشكلاتي است كه اين بيماران پس از درمان با آن دست به گريبانند ممكن است وقتي راحت نيستند يا خسته‌اند احساس گرسنگي نكنند. بيماراني كه تحت اين عمل قرار مي‌گيرند شايد اشتياق خود را به غذا خوردن از دست بدهند چرا كه پس از اين عمل جراحي بو و طعم چيزها براي بيمار تغيير خواهد كرد. پرتودرماني برحس چشايي تأثير مي‌گذارد. همچنين عوارض جانبي شيمي درماني مي تواند عمل غذا خوردن را مشكل كند. با اين حال تغذيه خوب بسيار مهم است. خوب خوردن به منزله تأمين كالري و پروتئين كافي براي جلوگيري از كاهش وزن، بازيابي قدرت و ساختن بافت‌هاي طبيعي و جديد است. پس از جراحي، مي‌توان با كمك پرستار يا آسيب‌شناس گفتاري، تمرين نمود و عمل بلعيدن به شيوه جديد را ياد گرفت. براي برخي بيماران بلعيدن مايعات راحت تر است. و براي برخي ديگر غذاهاي غيرمايع (جامد). اگر به خاطر پرتودرماني دهان خشك شده و غذا خوردن مشكل است بهتر است از غذاهاي نرم و ملايم تر كه به وسيله سس‌ها يا چيزهاي ديگر مرطوب شده‌اند استفاده نمود، برخي بيماران از سوپ‌هاي غليظ، فرني يا مخلوط‌هاي شير و شربت با پروتئين بالا لذا مي‌برند. پرستار و متخصص برنامه غذايي به بيمار كمك خواهند كرد كه يك برنامه صحيح غذايي تنظيم كند. همچنين، برخي بيماران ترجيح مي‌دهند به جاي سه وعده غذايي كامل، چندين وعده غذاي سبك در روز بخورند.
توان بخشي :
آموختن زندگي با تغييراتي كه سرطان حنجره به بار مي‌آورد به تمرين زيادي احتياج دارد. از اين رو توانبخشي قسمت مهمي از برنامه درمان است.
از آن ها به خوبي مراقبت كند و آن‌ها را تميز نگه دارد، پوست كمتر آزرده مي‌شود.
آموختن صحبت كردن به شيوه جديد:
وحشت داشتن و غمگين بودن از اين كه بايد حنجره را برداشت بسيار طبيعي است صحبت كردن تقريباً بخشي از هر عمل روزانه ماست، و از دست دادن اين توان حتي به طور موقت مي‌تواند وحشت آور باشد. در اين مدت بيماران به توجه و حمايت خانواده و دوستانشان نياز دارند.
تا زماني كه بيماران شيوه جديد صحبت كردن را ياد بگيرند، بسيار مهم است كه بتوانند به روش هاي ديگر ارتباط برقرار كنند، در ابتدا بايد از طريق نوشتن، ايما و اشاره كردن به تصاوير،واژه‌ها يا حروف، منظور خود را برسانند. برخي بيماران از قلم و كاغذ استفاده مي‌كنند.
برخي از ماشين تايپ و كامپيوتر، برخي از يك فرهنگ لغت يا كتاب تصويربردار و با اشاره به واژه‌ها يا تصاوير ارتباط برقرار مي‌كنند. بهتر است بيماران پيش از جراحي يك سري از اين وسايل را به همراه داشته باشند. پيش از يك هفته يا بيشتر بيماراني كه تنها قسمتي از حنجره‌شان برداشته شده قادر به صحبت كردن خواهند بود. سايرين كه تمامي حنجره‌شان برداشته شده بايد ياد بگيرند به شيوه‌هاي جديدي صحبت كنند. آسيب شناس گفتاري مي‌تواند روش‌هاي لازم را توضيح دهد. شايد بيماران از راه‌هاي متفاوتي براي صحبت كردن استفاده نمايند. يك راه اين است كه هوا را با فشار وارد مري كرده تا صداي جديدي توليد شود.
(گفتار از طريق مري) يا مي‌توان صدا به وسيله يك حنجره مكانيكي توليد كرد.
اما با اين كه گفتار از طريق مري با تُن پايين انجام مي‌شود و خشن به نظر مي‌رسد، بسياري از مردم دوست دارند از اين طريق مكالمه نمايند چرا كه بيشتر شبيه گفتار طبيعي انسان‌هاست. همچنين ديگر مجبور نخواهند بود كه چيزي را با خود اين طرف و آن طرف ببرند و دستان شخص آزاد خواهد بود. آسيب شناس گفتاري به بيمار آموزش خواهد داد كه چگونه هوا را با فشار وارد قسمت بالاي مري كرده و سپس آن را خارج نمايند.
اين فوت كردن هوا صدايي شبيه آروغ خواهد داشت اين كار ديواره‌هاي گلو را مي‌لرزاند و صداي خاصي براي لحن صحبت كردن جديد به وجود مي‌آورد.
حال زبان، لب‌ها و دندان‌ها در مدتي كه اين صدا خارج مي‌شود واژه‌ها را فرم خواهند داد براي يادگيري اين شيوه به تمرين و حوصله نياز است و هركسي موفق به يادگيري آن نمي‌شود. اين كه بيمار چقدر قابل فهم خواهد بود عموماً به نوع و وسعت جراحي بستگي دارد. ساير عوامل مهم، اشتياق بيمار به يادگيري اين نوع سخن گفتن و كمك‌هاي موجود براي اوست. شكيبايي و حمايت نزديكان نيز بسيار مهم است. تا زماني كه بيمار گفتار از طريق مري را ياد مي‌گيرد مكانيكي استفاده كند. اين وسيله ممكن است به وسيله باطري يا هوا كار كند، آسيب شناس مي‌تواند نحوه استفاده از آن را به بيمار بياموزد.
يك نوع از اين وسايل مثل يك استوانه كوچك است كه به وسيله يك صفحه‌ي صداي هووم مانندي توليد مي كند. اين وسيله به گردن بسته مي‌شود و صدا از طريق گردن وارد دهان مي‌شود. (اين وسيله براي كساني كه پرتودرماني داشته‌اند توصيه نمي‌شود).
يك نوع حنجره مصنوعي نيز كه با جريان هوا كار مي‌كند برروي سوراخ ناي گذاشته مي‌شود و به جاي باطري از هواي داخل شش‌ها براي ارتعاش استفاده مي‌كنند.
صدايي كه توسط اين وسيله توليد مي‌شود از طريق يك لوله پلاستيكي به دهان هدايت مي‌گردد.
مراقبت‌هاي پس از درمان سرطان حنجره:
بسيار مهم است كه پس از درمان سرطان حنجره، براي معاينه‌هاي منظم به پزشك مراجعه كنيم. پزشك به دقت توجه خواهد كرد كه سرطان عود نكرده باشد. اين معاينه‌ها، معاينه سوراخ گردني ناي، گردن و گلو را در بردارد. هر از چندگاهي، پزشك يك آزمايش كامل خون، ادرار و اشعه ايكس به عمل مي‌آورد بيماراني كه با پرتودرماني معالج شده‌اند يا قسمتي از حنجره‌شان برداشته شده لارنگوسكوپي خواهند شد. افرادي كه به خاطر داشتن سرطان حنجره درمان شده اند بيش از ساير افراد جامعه در معرض خطرگرفتن سرطان دهان، گلو يا ساير قسمت‌هاي سر و گردن هستند. مخصوصاً براي كساني كه سيگار مي‌كشند. بسياري پزشكان قاطعانه از بيمارانشان مي‌خواهند تا با ترك سيگار خطر سرطان تازه را كاهش داده و از ساير مشكلات از قبيل سرفه كردن رهايي يابند.
علت و پيشگيري سرطان حنجره:
سرطان حنجره غالباً در افراد بالاي 55 سال اتفاق مي‌افتد، يكي از علت‌هاي شناخته شده سرطان حنجره استعمال دخانيات است. افرادي سيگار بيش از غيرسيگاري هاي در معرض ابتلا به اين بيماري مي‌باشند.
اين خطر حتي براي سيگاري‌هايي كه زياد الكل مصرف مي‌كنند بيشتر است.
كار با مواد حاوي آزبست نيز خطر ابتلا به سرطان حنجره را افزايش مي‌دهد.
كارگراني كه با اين گونه مواد كار مي‌كنند بايد قوانين ايمني را اجرا نموده تا از استنشاق آن‌ها جلوگيري كنند.