براي انجام دياليز بايد راه مناسبي براي دسترسي به عروق خوني وجود داشته باشد كه اين راه دسترسي با روش جراحي ايجاد مي شود وممكن است دائم يا موقتي باشد.در اينجا به مهم ترين آنها اشاره مي كنيم.

روش موقت دسترسی به عروق در دياليز

در اين روش مسير دسترسي به رگ براي دياليز از چند ساعت تا چند هفته قابل استفاده است. مي توان به كاتتر وريدي يا شالدون اشاره كرد كه يك وسيله Yشكل است و معمولا دو راهه مي باشد كه از يك راه آن خون از بدن خارج و وارد دستگاه  مي شود و از راه ديگر خون پس از تصفيه شدن از دستگاه به بدن بر مي گردد. كاتتر بيشتر در محل هاي گردن ، سياهرگ زير ترقوه يا كنار كشاله ران قرار داده مي شود.اگر براي انجام دياليز براي شما از اين وسيله استفاده شده است ، بايد روش صحيح مراقبت از آن را بدانيد.

• بهتر است هر روز با بتادين ، اطراف كاتتر را ضد عفوني كنيد و بعد يك گاز تميز خشك روي آن قرار دهيد . معمولا جهت شروع دياليز كاتتر  به مدت 5 دقيقه در بتادين قرار داده مي شود و  پس از هر بار دياليز نيز پانسمان روي كاتتر تعويض مي گردد.
• هنگام دياليز حتما ماسك صورت داشته باشيد.
• از وارد شدن ضربه يا كشيده شدن كاتتر  جلوگيري  كنيد.
• اگر به طور اتفاقي كاتتر از جاي خود خارج شد ، هرگز سعي در برگرداندن آن نكنيد و به یک مركز درماني مراجعه كنيد.
• اگر هنگام پانسمان متوجه ترشح ، خونريزي يا تورم در ناحيه ورود كاتتر به بدن شديد ، به پزشك  اطلاع دهيد.

روش هاي دائمی دسترسی به عروق در دياليز

اين روش ها معمولا چند سال متوالي قابل استفاده هستند و از آنها مي توان فيستول شرياني  – وريدي و گرافت را نام برد

فيستول شريانی – وريدی

براي ايجاد فيستول بيشتر در ناحيه مچ دست ياجلو آرنج و گاهي در قسمت فوقاني بازو ، قسمتي از سياهرگ يا سرخرگ را در زير پوست به هم پيوند مي زنند.پس از چند ماه سياهرگ ها در اين قسمت ، گشاد و ضخيم مي شوند و دياليز به راحتي انجام مي گيرد . اين روش ، با دوام ترين و سالم ترين راه دسترسي به عروق براي دياليز است و معمولا 6-4 هفته بعد از جراحي قابل استفاده است.

در مورد فيستول توجه به نكات زير اهميت دارد :

• با فشردن خمير يا توپ لاستيكي نرم در دست و انجام چند بار كمپرس گرم در روز ، آن را براي استفاده در دياليز آماده كنيد.
• براي مراقبت از فيستول شما بايد دستتان را تا چند هفته بالاتر از سطح بدن قرار دهيد .
• از پوشيدن لباس تنگ ، استفاده از زيورآلات تنگ و بستن باند يا فشارسنج به ناحيه فيستول خودداري كنيد.

در صورت مشاهده اين علايم فورا به مركز درماني مراجعه كنيد:

1. درد شديد دست حين انجام كار
2. سردي يا رنگ پريدگي دست
3. درد دست در هنگام خواب و استراحت
4. وجود زخم هاي غير قابل درمان در دست مربوطه

گرافت دسترسی به عروق در دياليز

اگر گذاشتن فيستول امكان پذير نباشد ( مثلا به دليل كوچك و ضعيف بودن وريد هاي دست ) از يك نوع رگ مصنوعي استفاده مي شود . اين وسيله شبيه لوله اي است كه از يكي از سياهرگ هاي پا يا بند ناف ، يا از شريان گاو و يا به طور مصنوعي از ماده اي لاستيكي به نام پلي تترافلورواتيلن تهيه مي شود. با كمك اين لوله سرخرگ و سياهرگ را در زير پوست به هم متصل مي كنند . معمولا 2 هفته بعد از جراحي ، با جريان خون گرافت برجسته مي شود و براي دسترسي به عروق در دياليز مورد استفاده قرار مي گيرد.

اگر براي شما كورتكس يا گرافت قرار داده شده است :

• دست مربوطه را تا چند روز بالاتر از سطح بدن نگه داريد.
• مراقب باشيد كه هيچ فشاري به دستي كه گرافت دارد ، وارد نشود . مثلا گرفتن فشار خون و خونگيري از آن انجام نشود و روي ناحيه اي كه گرافت قرار گرفته نخوابيد.
• در صورت بروز درد شديد ، تورم ، ترشح از ناحيه گرافت و تب به پزشك مراجعه كنيد.

به علايم سردي يا گرمي زياد و قرمزي در قسمت گرافت توجه كنيد.

• نبض دستتان را بررسي كنيد.
• از روز بعد از قرار دادن راه دسترسي ، مي توانيد حمام كنيد و سپس يك گاز خشك روي ناحيه بگذاريد.
• به توصيه هاي پزشك و پرستار در مورد نحوه مراقبت از راه دسترسي به عروق توجه كنيد . يادتان باشد كه بهترين مراقبت را خود شما مي توانيد انجام دهيد.