زماني  كه با جراحي و از طريق ايجاد سوراخي در گردن راهي ميان ناي و پوست برقرار شود ، تراكئوستومي انجام شده است.

معمولا براي باز ماندن اين راه لوله اي در محل تراكئوستومي قرار داده مي شود كه مي تواند پلاستيكي يا فلزي و يك لايه يا دو لايه باشد.

موارد انجام تراكئوستومی

1. مسدود شدن راه هاي تنفسي فوقاني به دلايلي مثل:تومور ، جسم خارجي ، تورم ، شكستگي  هاي شديد ، سوختگي ، جراحي روي زبان
2. خارج كردن ترشحات ناي در زماني كه بيمار خودش نمي تواند آنها را توسط سرفه خارج كند.
3. آبسه هاي وسيع گردني
4. در مواردي كه به علت از ميان رفتن مكانيسم طبيعي بلع ترشحات دهان به طور مكرر وارد ناي مي شوند.
5. عفونت هاي دهان و گلو و خونريزي هاي شديد

انواع تراكئوستومي

معمولا نوع تراكئوستومي كه انجام مي شود بستگي به علت انجام آن دارد . مثلا در مواقعي كه هدف ، كمك به بيمار دچار نارسايي تنفسي  باشد ، از تراكئوستومي موقت استفاده مي شود . در اين صورت با برطرف شدن مشكل بيمار تراكئوستومي خارج خواهد شد .

در حالي كه اگر مشكل بيمار به گونه اي است كه لازم است تراكئوستومي براي هميشه باقي بماند از تراكئوستومي دائمي استفاده مي شود . مثلا در بيماري هاي بدخيم حنجره و يا سوختگي هاي شديد به علت آسيب دائمي راه هوايي و عدم امكان ترميم آن از تراكئوستومي دائمي استفاده مي شود .

مراقبت  از تراكئوستومي

بهتر است در روز هاي اول بستري در بيمارستان جهت مراقبت از تراكئوستومي به نكات زير توجه كنيد:

1. هر نيم ساعت   مقدار كمي – 2 سي سي – سرم شستشوي معمولي را با سرنگ در داخل لوله تراكئوستومي  خود بريزيد تا ترشحات رقيق شوند.
2. هرگونه خونريزي از اطراف محل تراكئوستومي  تب بالا ، خروج ترشحات چركي و بدبو از محل تراكئوستومي را سريعا  به پزشك يا پرستار خود اطلاع دهيد.

نكات  مراقبتي پس از ترخيص و در منزل 

• جلو آينه بايستيد و اطراف  لوله را با آب و صابون و يك حوله كوچك شسته با يك پنبه يا گاز اطراف لوله را به خوبي خشك كنيد و در اخر يك قطعه گاز شكاف دار را از زير آن رد كنيد.
• در صورتي كه لوله تراكئوستومي دو لايه بلشد، مي توانيد با خارج كردن لوله داخلي آن را كاملا تميز نمائيد كه اين در مواردي است كه ترشحات خشك شده لوله داخلي را بسته باشد و  تنفس سخت يا صدادار شده باشد. براي تميز كردن  لوله داخلي به ترتيب  زيرعمل نمائيد:

1. لوله داخلي را از محل تراكئوستومي خارج كرده به مدت 5 دقيقه زير آب بگيريد .آب بايد سرد باشد زيرا آب گرم باعث سفت شدن ترشحات مي شود .
2. سپس يك تامپون بيني – تامپون نوعي پانسمان لوله اي شكل  كه مخصوص بيني مي باشد –  را داخل آن نموده  دو سر تامپون را بگيريد و با عقب و جلو كردن تامپون كاملا لوله را از دلمه ها و لخته ها  پاك كنيد .
3. لوله را مجددا زير شير آب بگيريد تا كاملا تميزشود و آن  را در محل خود قرار دهيد.

• اگر نوار دور گردن  كثيف شده آن را هم مي توان عوض كرد به طوري كه به اندازه يك انگشت آزاد باشد و به گردن فشار نياورد .به ياد داشته باشيد براي تعويض نوار تراكئوستومي ابتدا نوار جديد را دور گردن ثابت كرده ، سپس نوار قديمي را باز كنيد .
• بادكنك لوله تراكئوستومي ( كاف ) بايد بيشتر اوقات خالي باشد . در غير اين صورت باعث آزار نسج نرم اطراف لوله مي شود
• يك پيش بند از گاز پارچه  اي درست كرده ،آن را نمناك نمائيد و هميشه جلو دهانه لوله آويزان كنيد .
• استفاده از بخور آب ساده باعث مرطوب شدن هواي اطراف شده تنفس را آسان مي كند .
• تنفس عميق داشته باشيد و سرفه كنيد تا ترشحات راحت تر خارج شود .
• هميشه ترشحات را از نظر رنگ و بو كنترل كنيد  .
• در هنگام دوش گرفتن پيش بند مناسب ببنديد تا آب و مواد شوينده به درون لوله وارد نشود .يا اين كه با خم كردن سر به طرف جلو از ورود آب از طريق لوله تراكئوستومي به داخل ناي و ريه جلوگيري كنيد .
• بهداشت دهان و دندان را رعايت كنيد .
• تا زماني كه لوله تراكئوستومي در گلو قرار دارد  و مجرا باز است نمي توانيد شنا كنيد .
• دقت داشته باشيد تا زماني كه لوله تراكئوستومي در محل خود قرار دارد توانايي توليد صدا و بويايي خود را از دست مي دهيد و نمي توانيد از راه بيني و دهان تنفس نمائيد .
• در صورتي كه دهانه لوله را با انگشت خود بگيريد و كاف لوله نيز خالي باشد مي توانيد صحبت كنيد .ولي بهتر است تنها در موارد ضروري و به مدت كوتاه اين كار را انجام دهيد تا دچار مشكل تنفسي نشويد .
• بعد از برداشتن لوله در اكثر موارد قدرت صحبت كردن به شما بر مي گردد .
• در صورت بروز اشكال در تنفس و تحريك پذيري تنفسي سرفه كنيد و در صورت بهبود نيافتن به پزشك اطلاع دهيد.

در صورت وجود هر يك از علايم زير بايد فورا به پزشك مراجعه كنيد :

• افزايش درجه حرارت بدن
• خونريزي
• خروج ترشحات بدبو و بدرنگ
• احساس توده در گردن
• خروج ناگهاني لوله تراكئوستومي